Verhaspelingen

Op Inc.com staat een lijst met uitdrukkingen die Engelstaligen vaak net verkeerd zeggen of schrijven. Elke taal kent zo zijn klassieke verhaspelaars. In het Nederlands spreekt Johan ‘Die verdediging was geitenkaas’ Cruijff vaak in onbedoelde varianten; en allerlei idioomklutsels zijn al jaren een onderdeel van satirische programma’s als dat van Koot & Bie en Koefnoen. Als werkelijk alle verhaspelingen als zodanig zouden worden ondertiteld, regende het waarschijnlijk klachten bij omroepen en ondertitelbedrijven. Want ze komen zeer veel en steeds meer voor, zeker nu nieuwsredacties steeds vaker correspondenten naar een land sturen waarvan de journalist de taal niet machtig is en interviews veelal in een soort steenkolenengels worden gehouden. De ondertitels die onder dit soort gesprekjes staan, zijn over het algemeen in heel gewoon, soepel Nederlands gesteld. De onopzettelijke fouten worden weggepoetst, omdat ze anders alleen maar zouden hinderen bij de informatieoverdracht waar het hier om gaat.

Bij fictie of satire moet de fout natuurlijk wel herkenbaar zijn voor de kijker en moet er dus een verhaspeling met een zelfde soort verhaspeling worden vertaald en dat is soms geen sinecure. In de lijst van de link komt het foutieve ‘piece of mind’ voor, wat ‘peace of mind’ zou moeten zijn. Daar staat niet bij dat er nog een ander idioom is: to give someone a piece of one’s mind. Meestal wordt dat zoiets als ‘iemand eens ongezouten de waarheid vertellen’. Maar als die twee uitdrukkingen met opzet geklutst worden, is een ondertitelaar daar wel even zoet mee. En soms is de vraag of je een verhaspeling ook zo moet vertalen bijvoorbeeld een kwestie van politiek. Als een politicus, een hoge militair of een religieus voorman fout nummer 5, 8 of 14 uit het artikel maakt, laat je dat dan merken of bedek je dat met de mantel der onverschilligheid?